Nhu cầu protein của tôm
Tôm là động vật thủy sản cung cấp nguồn dinh dưỡng chính là protein làm thực phẩm cho con người. Quá trình nuôi tôm thương phẩm là quá trình sử dụng thức ăn để sản xuất protein thịt tôm.
Vai trò của protein
Protein được cấu thành từ các acid amin. Tôm không thể sử dụng trực tiếp protein mà chúng sử dụng các acid amin để xây dụng cơ thể. Nhu cầu protein được định nghĩa là lượng protein tối thiểu có trong thức ăn thỏa mãn nhu cầu để tăng trưởng tối đa.
Có nhiều tài liệu viết thủy sản không có nhu cầu protein mà chúng có nhu cầu acid amin. Như vậy, khi nói tới nhu cầu protein thì thực chất là nói tới nhu cầu các acid amin.
Thức ăn không cung cấp đủ protein thì tôm sẽ chậm lớn, mắc các bệnh do dinh dưỡng gây ra. Nhưng nếu thức ăn cung cấp thừa protein cũng không làm tôm lớn nhanh hơn. Thức ăn đạt hiệu quả kinh tế nhất là thức ăn vừa đủ đáp ứng nhu cầu protein của tôm.
Nhu cầu protein của tôm
Nhu cầu protein của tôm phụ thuộc vào các yếu tố như: mật độ nuôi, các yếu tố môi trường. Những yếu tố này thường thay đổi theo mùa, theo khu vực. Do đó việc xác định nhu cầu protein của tôm có sự khác biệt giữa các khu vực nuôi. Hàm lượng protein dao động từ 30 – 60% được khuyến cáo cho các loài tôm biển. Khi nói đến nhu cầu protein hay acid amin của tôm là nói tới protein tiêu hóa và acid amin tiêu hóa.
Một cuộc khảo sát về thành phần dinh dưỡng của thức ăn dùng trong nuôi tôm cho kết quả. Hàm lượng protein thức ăn dao động 33,9 – 40,7%, trung bình là 36,4±2,3%. Kết quả khảo sát cũng cho thấy thường hàm lượng protein tối thiệu công bố trên bao bì thấp hơn khoảng 4% so với hàm lượng protein thực tế phân tích, cá biệt có một số thức ăn thấp hơn tới 20%.
Nguyên liệu lý tưởng
Nhu cầu protein trong thức ăn cho tôm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu làm thức ăn, tỷ lệ protein/năng lượng, độ tiêu hóa protein và các acid amin, thành phần acid amin, khả năng chuyển hóa và sử dụng protein, các acid amin, giai đoạn phát triển của động vật thủy sản… Bột cá, bột hải sản được coi là nguồn nguyên liệu lý tưởng trong sản xuất thức ăn cho tôm. Chúng có tỷ lệ acid amin cân đối so với nhu cầu của tôm. Các acid amin có độ tiêu hóa cao. Chúng có nhiều ưu điểm khác như có tính dẫn dụ, chứa các chất kích thích tăng trưởng tự nhiên…
Trước áp lực về độ khan hiếm và giá thành cao. Chúng được các công ty sản xuất thức ăn thay thế bằng các nguyên liệu khác và bổ sung thêm các acid amin tự do. Việc sử dụng các nguồn protein thực vật và bổ sung thêm các acid amin tự do, bổ sung thêm các enzyme tiêu hóa… đã mang lại thành công cho ngành công nghiệp nuôi tôm thế giới. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề tranh cãi và cần được tiếp tục nghiên cứu.
Hiện nay, các dữ liệu về nhu cầu acid amin, độ tiêu hóa và giá trị sinh học của các acid amin trong nguyên liệu thức ăn đối với tôm còn khang hiếm, trong khi đó lại là một trong những mắt xách quan trọng nhất để hạ chi phí thức ăn. Một thức ăn có hàm lượng protein thấp nhưng tỷ lệ các acid amin cân đối hoàn toàn có thể mang lại lợi ích kinh tế nhiều hơn một thức ăn có hàm lượng protein cao nhưng tỷ lệ các acid min không cân đôi. Việc nghiên cứu về thức ăn có tỷ lệ acid amin cân đối cho tôm vẫn là bài toán đang được thực hiện.
